学术论文（藏文部分）——因明（义理）研究

2018年，宗教哲学类藏文研究成果显著，相关论文数量与汉文论文相当。主要方向有因明（义理）研究、文献研究、历史研究、人物研究、苯教研究、寺庙研究等。相比汉文论文，藏文论文中因明和人物研究方面成果卓著，但缺少艺术研究方面的研究成果。此外，寺院研究在汉文论文中占绝对优势，而在藏文中占比较低。藏文论文发表期刊相对集中，主要发表在《中国藏学》《西藏大学学报》《西藏研究》《青海社科研究》等期刊上。

（一）因明（义理）研究

因明与义理方面成果不少，内容以藏传因明摄类学、因类学以及心类学为主，包含印藏学者因明著作和思想研究。本年度因明研究尤其突出对重要术语与概念考究这一特点。

斗本加（ཁ་སྒང་སྟག་འབུམ་རྒྱལ།）的《〈集量论〉与〈释量论〉章节排列之异同》（《ཚད་མ་ཀུན་བཏུས》དང་《ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ》གཉིས་ཀྱི་ལེའུའི་སྒྲིག་སྟངས་སྐོར་གྱི་དཔྱད་བསྡུར།）分析了这两部著作的章节数及排列次序问题。虽印度和西藏地区学者一致承许后者为前者注疏，但两者在章节数量和排序上存在差异，前者6章、后者4章，前者现量品置首，后者以自比量开始，作者对这一现象进行了解答。指出虽看似有违，但实际无过。

项智多杰（དོ་རྒྱ་དབང་དྲག་རྡོ་རྗེ།）的《〈摄因明真实义〉对立观点及作者考》（《ཚད་མའི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་བསྡུས་པའི》ཕྱོགས་སྔའི་འདོད་ཚུལ་དང་དེའི་རྩོམ་པ་པོ་ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་ཡིན་མིན་སྐོར་གྱི་དོགས་སློང་།《西藏大学学报》第1期）一文以因明思想作为切入点，一一探讨和比对《摄因明真实义》中作为对立方的十一二世纪15位藏族学者的因明观点。指出该著作本身的观点和命名方式也有许多“早期因明派”即十一二世纪的特点，进而对《摄因明真实义》作者为隆钦巴这一普遍说法提出了质疑。

达娃久美（ཟླ་བ་འགྱུར་མེད།）的《藏传因明自定量与他定量刍议》（རང་ལས་ངེས་དང་གཞན་ལས་ངེས་ཀྱི་ཚད་མའི་སྐོར་རགས་ཙམ་གླེང་བ།《西藏大学学报》第4期）一文，简要论述了因明量之自定量与他定量的出处、定义、分类以及藏地学者对其的不同观点。

心类学（བློ་རིག）是藏传因明的重要特点与组成部分。扎西次仁（བཀྲ་ཤིས་ཚེ་རིང་།））的《藏传因明“四不定”心所解析》（སེམས་བྱུང་གཞན་འགྱུར་བཞིའི་སྐོར་ཆེ་ལོང་ཙམ་དཔྱད་པ།《西藏大学学报》第2期）一文，探讨了心类学（བློ་རིག）内容心所五十一中的“四不定”心所定义、功能、分类以及与其他心所具有的差别，分析较为清晰，且具有一定的实用性。

扎西、旦巴次仁（བཀྲ་ཤིས། བསྟན་པ་ཚེ་རིང་།）的《古印度法上大师因明学著作中的相关疑难概念》（ཚད་མའི་གཞུང་གི་གྲུབ་པ་དང་བདེ་བ་ཞེས་པའི་ཚིག་དོན་དང་འབྲེལ་ཏེ་སློབ་དཔོན་ཆོས་མཆོག་གི་འཐད་ལྡན་གྱི་ལུང་ཚིག་འགའ་ལ་ཅུང་ཟད་དཔྱད་པ།《西藏大学学报》第3期）一文，对法上大师因明著作中的成立（གྲུབ་པ།）与安乐（བདེ་བ།）两个术语进行了分析，指出其对现量、比量以及再决知（བཅད་ཤེས། paricchinna-jnana）之间的关系和差别理解至关重要。

小次多、尼玛次仁（རྣ་ར་ཚེ་རྡོར། ཉི་མ་ཚེ་རིང་།）的《量论心类学中几种关键术语解读》（བློ་རིག་རྣམ་གཞག་ཁྲོད་ཀྱི་གོལ་ས་ཆེ་བའི་ཐ་སྙད་འགའ་ཞིག་ལ་དཔྱད་པ།《西藏大学学报》第3期）一文，对因明术语“意”（ཡིད།）“意识”（ཡིད་ཤེས།）“根识”（དབང་ཤེས།）以及“智慧”（ཤེས་རབ།）“意根”（ཡིད་དབང་།）“意现量”（ཡིད་ཀྱི་མངོན་སུམ།）等作了解析。

小尼玛、次旦卓玛（ཉི་མ་ཆུང་བ། ཚེ་བརྟན་སྒྲོལ་མ།）的《藏传因明学因类论在社会生活中的作用研究》（བོད་ཀྱི་ཚད་མ་རིག་པའི་འབྲས་རྟགས་ཡང་དག་གི་སྐོར་མདོ་ཙམ་གླེང་བ།《西藏大学学报》第1期）一文，对因类论的定义、因类论逻辑的培养对创造和谐社会所具有的重要作用作了论述。

康噶·楚陈格桑（ཁང་དཀར་ཚུལ་ཁྲིམས་སྐལ་བཟང་།）是著名佛教学者，在藏传佛教研究领域多有建树。他发表的《经部概说及其种子相关思想研究：世亲意趣庄严》（མདོ་སྡེ་པའི་སྤྱི་བཤད་དང་ས་བོན་འབྲེལ་ཡོད་དང་བཅས་པའི་དཔྱད་ཞིབ་དབྱིག་གཉེན་དགོངས་རྒྱན།《中国藏学》第3期）旨在鼓励与引导学者进一步关注与研究经部思想。该论文指出在藏译论典中，佛教四宗派之经部思想虽在世亲《俱舍论》及其注疏等中有相应论述，但没有系统介绍经部学说和理论的著作。经部思想中“种子”（bīja）与“续能变”（satatiparima）是两个特别重要的概念，因果体系以及断除障碍与积累善德的成立都建立在该概念上。论文中对这两个概念相关问题以及印度学者围绕这个概念进行的辩论都进行了探讨。

周拉（འབྲུག་ལྷ།）发表的《〈佛说稻秆经〉的藏译及“缘起”思想在吐蕃的传播研究》（འཕགས་པ་སཱ་ལུའི་ལྗང་པའི་མདོ་བོད་དུ་བསྒྱུར་ཚུལ་ལས་འཕྲོས་ཏེ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བའི་ལྟ་བ་བོད་དུ་དར་ཚུལ་སྐོར་ལ་དཔྱད་པ།《西藏大学学报》第1期）首先依据文献记载探讨了《佛说稻秆经》藏译过程，并发现敦煌文献中有该经的好几种写本，其中pt.0092-3与现存《甘珠尔》该经版本在术语等方面存在较大差异，对此作了简要比对。而后对该内容即内外缘起作了分析，并对缘起思想在藏地传播的历程作了论述。